درباره ی نویسنده و آثارش
"هاروکی موراکامی" به سال ۱۹۴۹ در کیوتوی ژاپن به دنیا آمد. وی از سال ۱۹۷۴ به نوشتن پرداخت. او ایده ی اولین رمان اش یعنی "آواز باد را بشنو" را زمانی نوشت که در حال تماشای بازی بیس بال بود. شاید موراکامی هیچ وقت برای نویسنده شدن تصمیم قطعی نگرفت؛ وی در کتاب "از دو که حرف می زنم از چه حرف می زنم " خود می گوید زمانی که می خواسته رمان اول اش را بنویسد هیچ به پایان آن فکر نمی کرده و فقط خود این کار یعنی نوشتن و این که اگر آن را بنویسد یک رمان خواهد داشت او را وادار کرده که هر شب بعد ازین که کلوپ اش را بست ــ موراکامی ان سال ها یک کلوپ جاز را اداره می کرده ـــ تا صبح به رمان نویسی مشغول باشد، جوری که وقتی سپیده سرمی زند دیگر نایی برای او باقی نمانده.
رشته ی تحصیلی موراکامی اسطوره های یونان بوده، هر چند او آن چنان رشته اش را دوست نداشته اما رد پای این اسطوره ها در آثارش مخصوصاً "کافکا در کرانه" به خوبی دیده می شود.
وی تاکنون جوایز بسیاری را برده، از جمله؛ جایزه ادبی گونزو، جایزه ی ادبی نوما، جایزه ی ادبی فرانتس کافکا و... . وی هم چنین از سال ۲۰۰۶ جزو شانس های اول کسب جایزه ی نوبل ادبیات است.
اکثر آثار این نویسنده در ایران ترجمه شده است.
ـــ آواز باد رابشنو
ـــ پین بال (گوی بازی)
ـــ تعقیب گوسفند وحشی
ـــ جنوب مرز، غرب خورشید
ـــ گاه شمار پرنده کوکی
ـــ سرزمین عجایب بی رحم و ته دنیا
ـــ چوب نوروژی
ـــ کافکا در کرانه
ـــ پس از تاریکی
ـــ 1Q84
ـــ سوکورو تازاکی بی رنگ و رو و سال سفر زیارتی او
داستان "سال اسپاگتی" یکی از داستان های مجموعه ی "بید نابینا، زن خفته" است. این مجموعه در ایران با نام های مختلفی منتشر شده است.
متن داستان
سال اسپاگتی
ترجمه ی «محمود مرادی»
سال ۱۹۷۱ بعد از میلاد مسیح، سال اسپاگتی بود.
آن سال اسپاگتی می پختم تا زندگی کنم و زندگی می کردم تـا اسپاگتی بپزم. بخـاری که از قابلمه برمی خاست، مایه ی مباهات من بود و سس گوجه فرنگی که داخل تابه قُل قُل می زد، مایه ی امید زندگی ام.
به فروشگاهی که لوازم آشپزخانه می فروخت رفتم و یک تایمر آشپزخانه گرفتم با یک قابلمه ی آلومینیومی، قابلمه آن قدر بزرگ بود که می شد یک سگ گله را داخل آن حمام کرد. فروشگاه های مخصوص خارجی ها را زیر و رو کردم و انواع و اقسام ادویه های عجیب و غریب را به چنگ آوردم. یک کتاب مخصوص آشپزی با اسپاگتی و مقدار فروانی گوجه فرنگی خریدم. همه جور مارک اسپاگتی را که دستم به آن می رسید، می خریدم و هر جور سسی را که بشر می شناسد، درست می کردم. ذرات ریز سیر و پیاز و روغن زیتون در هوا چرخ می خورد و ابر موزونی تشکیل می داد که به هر گوشه ای آپارتمان کوچکم راه می یافت و در کف اتاق، سقف و دیوارها، لباس ها و کتاب ها و صفحه های موسیقی ام، راکت تنیس و بسته های نامه هایم نفوذ می کرد. رایحه ای که شاید در آبراه های رومیان باستان می شد استشمامش کرد.
این داستانی از سال اسپاگتی است، سال ۱۹۷۱ بعد از میلاد مسیح.
اسپاگتی را باید تنهایی می پختم و می خوردم. این یک قانون بود. خودم را مجاب کرده بودم اسپاگتی غذایی است که به تنهایی مزه می دهد. خودم هم نمی دانم چرا چنین احساسی داشتم، اما چه می شد کرد؟
همیشه همراه با اسپاگتی چای می نوشیدم و سالاد خیار و کاهو می خوردم. باید مطمئن می شدم که از هر دوی آن ها به مقدار کافی در خانه دارم. همه چیز را مرتب روی میز می چیدم و از غذای خود در فراغت لذت می بردم و موقع غذا خوردن نگاهی هم به روزنامه ها می انداختم. روزهای اسپاگتی از یکشنبه تا شنبه در پی هم می آمدند و هر یکشنبه ی جدید، آغاز هفته ی اسپاگتی کاملن تازه ای بود.
هر بار، به خصوص بعدازظهرهای بارانی، هنگامی که سرِ بشقابی پر از اسپاگتی می نشستم احساس روشنی به من دست می داد، حس ان که همان لحظه یک نفر ممکن است در بزند. شخصی که تصور می کردم برای دیدنم می آید، هر بار فرق می کرد. گاهی وقت ها او یک غریبه بود. گاهی وقت ها هم آشنا. یک بار دختری بود با پاهای قلمی که در دوران دبیرستان با او رابطه ی عاشقانه ای داشتم. یک بار خودِ چند سال قبلم بود که برای دیدار آمده بود و یک وقتِ دیگر هم ویلیام هولدن بود که جنیفرجونز را میان بازوانش گرفته بود.
« ویلیام هولدن؟»
با این حال حتا یکی شان هم وارد خانه نمی شد. آنان هم چون تکه هایی از خاطرات، بیرون در شناور می ماندند و بعد بی آن که در بزنند از آن جا می گرختند.
بهار و تابستان و پاییز، درست مثل آن که اسپاگتی پختن برایم یک جور انتقام گرفتن باشد، می پختم و می پختم. مثل دختری که عاشق ترکش کرده باشد و او نامه های عاشقانه اش را داخل آتش بیندازد، مشت مشب اسپاگتی تویِ قابلمه می ریختم. سایه های لگدمال شده ی زمان را برمی داشتم، آن ها رابه شکل سگ گله ای خمیر می کردم و توی آبی که داخل قابلمه چرخ می خورد، می ریختم و روی شان نمک می پاشید. بعد تا بلند شدن صدای سوزناک تایمر، چوب های بزرگ غذاخوری ام را در دست می گرفتم و کنار قابلمه با بی صبری قدم می زدم.
رشته های اسپاگتی، مکار هستند و نمی توانستم بگذارم از دیدرس ام خارج شوند. اگر به آن ها پشت می کردم، از لبه های قابلمه می گریختند و در سیاهی شب ناپدید می شند. شب همانند جنگلی گرمسیری که برای فرستادن پروانه های رنگارنگ به ابدیت به انتظار می نشیند در آرزوی ربودن رشته های سر به هوا، بی صدا کمین می کرد.
اسپاگتی ناپلی
اسپاگتی کاربونارا
اسپاگتی دلاپینا
اسپاگتی کارتوجیو
اسپاگتی با پنیر
اسپاگتی با سیر و روغن
و باقی اسپاگتی های بی نام ونشان و رقت انگیزی که بی هوا داخل فریزر پرت شان می کردم.
اسپاگتی هایی که از گرما جان می گرفتند، در رودخانه ی سال ۱۹۷۱ جریان می یافتند و ناپدید می شدند. ومن برای آنان، برای تمامی اسپاگتی های سال ۱۹۷۱ سوگواری می کردم.
سه و بیست دقیقه ی بعدازظهر بود که تلفن زنگ زد، روی حصیر دراز کشیده بودم و به سقف خیره بودم. باریکه ای از نور خورشید زمستان همچون دایره ای نورانی در جایی که دراز کشیده بودم، افتاده بود و من همانند پروانه ی مرده ای آن جا، زیر نور، بی حرکت افتاده بودم.
اول متوجه صدای زنگ تلفن نشدم. صدا بیش تر به خاطره ی ناآشنایی می مانست که پاورچین پاورچین وارد لایه های هوا شده باشد. اما سرانجام صدا کم کم شکل خودش را پیدا کرد و به صدای زنگ تلفنی حقیقی تبدیل شد. صدای کاملن حقیقی زنگ تلفن در فضایی کاملن حقیقی. همان طور دراز کش دست دراز کردم و گوشی را برداشتم.
آن طرف خط، یک دختر بود، دختری چنان مبهم و مه آلود که ممکن بود تا ساعت چهار و نیم تماماً ناپدید شود. او نامزد سابق یکی از دوستانم بود.
چیزی سبب آشنایی شان شده بود و چیزی هم باعث جداشدن شان. این من بودم، اعتراف می کنم. من بودم که با اکراه این دو را با هم آشنا کرده بودم.
گفت: «ببخشید که مزاحم شدم. تو می دونی اون الان کجاست؟»
نگاهی به تلفن کردم و روی طول سیم تلفن چشم گرداندم. مطمئناً سیم به گوشی متصل بود. جواب پرتی دادم. در صدایش چیزی بود که ناراحتم می کرد و نمی خواستم توی آن دردسر، حالا هر چه که بود، داخل بشوم.
با لحن سردی گفت: « هیچ کس به من نمی گه اون کجاست. همه وانمود می کنن نمی دونن. اما چیز مبهمی هست که باید بهش بگم. خواهش می کنم به من بگو اون کجاست؟ قول می دم تو رو قاطی ماجرا نکنم. بگو اون کجاست؟»
گفتم: « راست شو گفتم. نمی دونم. خیلی وقته دیگه ندیدمش.»
صدا، صدای خودم نبود. در این مورد که مدت ها بود او را ندیده بودم راست می گفتم، اما در مورد این که آدرس و شماره تلفنش را نمی دانستم دروغ گفتم. دروغ که می گویم، صدایم حالت عجیبی پیدا می کند.
جوابی نداد.
گوشی مثل ستونی از یخ شده بود. بعد درست مثل آن که داخل یکی از فیلم های علمی- تخیلی جی بالارد باشم، همه چیز در اطرافتم به ستون هایی از یخ تبدیل شد.
دوباره گفـتم: « واقعاً نمی دونم. خیلی وقت پیش بود که بدون یک کلمه حرف گذاشت و رفت.»
خندید: « شوخی نکن، اون این قدرها هم زرنگ نیست. خودت خوب می دونی که وقتی می خواست کاری بکنه، چقدر سروصدا راه می انداخت.»
راست می گفت. آن پسر واقعاً آدم کودنی بود. اما نمی خواستم محل زندگی اش را به او بگویم. اگر این کار را می کردم، دفعه ی بعد آن پسر زنگ می زد و سرزنشم می کرد. دیگر نمی خواستم قاطی گرفتاری های دیگران بشوم. توی حیاط خلوت چاله ای کنده بودم و همه چیز را داخل آن خاک کرده بودم. دلم نمی خواست یکی پیدا بشود و دوباره آن ها را از زیر خاک بیرون بیاورد.
گفتم: « متاسفم.»
یکدفعه پرسید: « تو که منو دوست نداری؟ داری؟»
نمی دانستم چه باید بگویم. از او متنفر نبودم. اما احساسی هم نسبت به او نداشتم. ممکن نیست آدم نسبت به کسی که هیچ احساسی درباره اش ندارد، احساس بدی داشته باشد.
دوباره گفتم:« ببخشید. الان دارم اسپاگتی می پزم.»
« چی؟»
به دروغ گفتم: « دارم اسپاگتی درست می کنم.»
نمی دانم چطور شد این حرف را زدم، اما دروغ گفتن دیگر بخشی از وجودم شده بود، دست کم در آن لحظه که اصلاً دروغ به نظر نمی آمد. ادامه دادم و قابلمه ی خیالی را با آب خیالی پر کردم و اجاق خیالی را با کبریتی خیالی روشن کردم.
پرسید:« خب؟»
نمک خیالی را تویِ آب جوش خیالی ریختم و مشتی اسپاگتی خیالی را به آرامی به آن افزوم و تایمر خیالی آشپزخانه را روی هشت دقیقه تنظیم کردم.
گفتم:« خب. نمی تونم صحبت کنم. اسپاگتی ام خراب می شه.»
چیز دیگری نگفت.
گفتم:«واقعاً متاسفم ولی اسپاگتی پختن کار خیلی حساسیه.»
ساکت بود. گوشی تلفن دوباره توی دستم منجمد شد.
با عجله گفتم: « ببینم، می تونی بعداً زنگ بزنی؟»
پرسید: « چون الان داری اسپاگتی می پزی بعداً زنگ بزنم؟»
«آره.»
«برای کسی می پزی، یا می خوای تنهایی بخوری؟»
گفتم: « تنهایی می خورم.»
نفسش را برای چند لحظه نگه داشت، بعد به آرامی آن را بیرون داد و گفت: «تو متوجه نیستی، اما من توی دردسر افتادم. نمی دونم باید چی کار بکنم.»
گفتم: «متاسفم، ولی نمی تونم کمکت کنم.»
«صحبت یه مقدار پول هم هست.»
«می فهمم.»
گفت: «اون به من بدهکاره. یک مقدار پول ازم قرض گرفته. نباید بهش پول می دادم، ولی مجبور شدم.»
سکوت کردم، فکرم داشت به سمت اسپاگتی می رفت. گفتم:«ببخشید اما اسپاگتی روی اجاقه. برای همین…»
خنده ای زورکی کرد و گفت: «سلام منو به اسپاگتی ات برسون. امیدوارم خوب از آب دربیاد.»
خداحافظی کردم. گوشی را که گذاشتم، دایره ی نورانی روی زمین حدود یک اینچی جابجا شده بود. دوباره روی همان قسمت نورانی دراز کشیدم و به سقف خیره شدم.
فکر کردن به اسپاگتی ای که تا ابد در حال جوشیدن است، اما هرگز آماده نمی شود، واقعاً غم انگیز است.
حال کمی ناراحتم که چرا همه چیز را به او نگفتم. شاید بهتر بود این کار را می کردم. منظورم این است که دوست پسر سابق او آدمی نبود که دوباره شروع کردنش بیرزد. آدم تو خالی ای بود که همیشه لاف از هنر می زد، یک آدم وراج که هیچ کس به او اعتماد نداشت. به نظر می آمد دختر واقعاً دنبال پول بود. به هر حال هر چه باشد، آدم وقتی از کسی پول قرض می کند باید آن را پس بدهد.
هر وقت یک بشقاب اسپاگتی داغ روبرویم است، این فکر به سرم می زند که چه بلایی سر دخترک آمد. بعد از این که گوشی را گذاشت، برای همیشه ناپدید شد و در سایه های چهار و سی دقیقه ی بعدازظهر فرورفت. آیا من مقصر بودم؟
باید موقعیت مرا بفهمید. آن وقت ها دلم نمی خواست کسی مزاحمم بشود. برای همین بود که خودم به تنهایی توی آن قابلمه ی بزرگ، که می شد یک سگ گله را داخلش نگه داشت، اسپاگتی می پختم.
پوسته های سبوس گندم های طلایی در کشتزارهای ایتالیا در باد شناورند. می توانید فکرش را بکنید که ایتالیایی ها چقدر متحیر می شوند اگر بدانند چیزی که در سال ۱۹۷۱ صادرمی کرده اند، تنهایی محض بوده است؟
داستان کوتاه خارجی ــ 4/ تابستان، یک روز بعدازظهر…/ نوشته ی«ارسکین کالدول»